Çocuklarda Sağlıklı Cinsel Gelişim - Klk. Psk. Sümeyye Akkoyun Uyan

Klk. Psk. Sümeyye Akkoyun Uyan, Lisans eğitimini Bosna-Hersek’de Uluslararası Saraybosna Üniversitesi’nde yaptıktan sonra yüksek lisansını İngiltere’de Güney Galler Üniversitesi’nde Klinik Psikoloji alanında tamamlayan Klinik Psikolog Sümeyye Akkoyun Uyan, 6 yıldır aktif olarak alanda çalışmaktadır. Çalışmalarında özellikle Bilişsel Davranışçı Terapi, EMDR ve Oyun Terapisi’nden faydalanmaktadir. Daha önce Bezm-i Alem Vakıf Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatri Bölümü, Türk Kızılay Çocuk Koruma Merkezi ve çeşitli kliniklerde çalışmış olan Uyan, çeşitli projelerle eğitim ve danışmanlık faaliyetlerini sürdürmekte olup çocuk ve ergenlerle çalışmaktadır.

Çocuklarda Adım Adım Cinsel Gelişim

Çocuklar genellikle 3 yaşından itibaren cinsel konularla ilgilenmeye başlar ve merakla beraber soru sorarlar.

Cinsel gelişim dönemi 2.5-6 yaş arası gözlenir. Çocuklar genellikle üç yaşından itibaren cinsel konularla ilgilenmeye başlar ve merakla beraber soru sorarlar. Çocukta kız erkek ayrımı ve kendisinin kız mı erkek mi olduğu bilinci iki yaş civarında anlaşılır.

*3 yaşlarında kız ve erkek çocuklarının birbirlerinin bedenlerinin farklı olduğunu fark etmesi ilk soruların temelini oluşturur. Kız ve erkek farkını anlamaya çalışırlar, birbirlerinin cinsel organlarını merak edip sorarlar. Genellikle bu yaştaki sorular cinsel içerikli değil, organların idrar yapımı ile ilgili olur.

*4-6 yaşlar çocuğun kendi cinsiyetine özgü davranışlarının sergilendiği yaşlardır. Çocuk oyunlarında anne baba rolleri benimsenir, bir anlamda cinsel kimliğe sahip çıkma başlar. Renk ve kıyafet seçiminde erkeğe ve kıza özgü tercihler gözlenir. Anne - baba veya evdeki büyük kardeşle özdeşime bağlı davranışlar, örneğin annenin makyaj malzemelerini kullanma, baba gibi giyinme cinsel kimliğe sahip çıkma ile ilgili davranışlardır.

Bedenin çıplaklığına ilişkin utanma duygusu kızlarda 4-6 yaşlarda, erkeklerde 5-8 yaşlarında görülmeye başlar ve cinsel role sahip çıkmanın önemli göstergesidir. Bu dönemde bebeklerin nasıl olduğunu ve dünyaya geldiğini merak eder ve ebeveynlere sorular sorarlar. Onlara anne ve baba yumurtalarının birleşip annede bulunan bebek yolundan anne karnına girdiğini orada bebek büyüdükten sonra doktor yardımıyla yine aynı yoldan dışarı alındığını anlatmak en uygun anlatım şekillerindendir. Kız çocuğu babaya yakınlaşırken, babanın sevgisini kazanma konusunda anne ile çatışmaya düşebilir, erkek çocuk ise anneye daha yakın olma ve babadan kıskanma eğilimindedir; ancak zamanla her iki ebeveyn ile de barışılır.

*Çocuk bazen karşı cinse özgü davranışlar sergiler. Bu durumda çocuğun kendi cinsinden ebeveyni ile özdeşimini ve geçirilen zamanı artıracak basit önlemlerle aşılır.

*6-11 yaş ilköğretim yıllarının başlaması latent-durağan dönemdir. Çocuğun bedeni ile ilgili uğraşları minimuma inmiştir, birbirlerini merak etmez, her iki cins de oyun arkadaşıdır, erkek ya da kız kimliğini artık yaşıtlarının arasında sınamaktadır.

*10 yaşından sonra ergenlik öncesi dönemde çocuğa ergenlikteki gelişimle ilgili bilgi verilmelidir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

*Çocuğa gerekenden fazla ya da az bilgi vermemeli

*Çocuk hazır olunca sorar, o sormadan açıklama yapılırsa dinlemeyebilir, soru sorduğunda cevap verilmezse, endişelenilirse bu onda korku yaratır. Aileler çocuğa açıklama yapmanın merakını artıracağını ya da öğrendiklerini uygulayacağından korkarlar; ancak giderilmemiş merak farklı sorunlar yaratır.

*Çocuğa hiç cinsel bilgi vermemek, cinselliği ayıp günah olarak nitelendirip sorularına kızmak ya da yaşına uygun olmayan açıklamalar yapmak, çocuk hazır olmadan ona fazla bilgi vermeye çalışmak olumsuz sonuçlara yol açar.

*Çocuk, anne-baba ilişki sırasındayken odaya girerse sakin olup kimsenin incinmediğini söyleyip kısaca “Birbirimizi sevip sarılıyoruz” açıklaması yapıp sorduğu kadarına cevap verilmeli

*Medyadaki erken uyarılar özellikle cinsel uyarılar çocuklar için zararlı. Cinsellik içeren fotoğraf, yayın ortada bırakılmamalı.

*Çocuk cinsel merakını bazen çevrenin de etkisiyle yaşıtları arasında denemeye kadar götürebilir bu durumda utandırmadan ve yasaklar koymadan bu davranışları uygun yaş ve koşullarda yaşaması gerektiği anlatılmalısınız. Bu tür davranışların kızlarda 8, erkeklerde 9 yaşından önce görülmesi uygun değildir ve gerekli yardım alınmalıdır.